La confirmación por parte del Tribunal Superior de Nafarroa de la sentencia de 9 años para la violación de San Fermín, que, acepta de esta forma, el hecho de que no fue violación sino abuso, supone hacer oídos sordos al clamor social, en opinión de Eusko Alkartasuna. De hecho, miles de personas salieron a la calle cuando se dio a conocer la primera sentencia, para denunciar que la justicia patriarcal es uno de los pilares de la violencia machista. El hecho de que muchos de los lemas y las reivindicaciones del N25, Día Contra la Violencia Machista, se centraran en este tema es una muestra más de la preocupación que genera la justicia patriarcal.
Eusko Alkartasuna vuelve a manifestar todo su apoyo a la víctima de la violación de San Fermín, e insiste en que una sentencia que le responsabiliza del ataque no puede ser justa.
Lohitzune Txarola, Secretaria de Derechos Humanos de EA
La Justicia española tiene todavía que realizar un largo recorrido para defender de manera adecuada a las víctimas de la violencia machista. Un ejemplo es la iniciativa presentada hoy por Lohitzune Txarola en el Pleno de las Juntas Generales de Gipuzkoa, partiendo de la cual la cámara foral ha reivindicado la necesidad de medidas que protejan a los niños y niñas en los casos de violencia machista y rupturas de parejas. Txarola ha explicado que “existe un vacío legal sobre las medidas que se pueden tomar para proteger a los menores”.
La iniciativa presentada por Txarola, juntera de EH Bildu y miembro del Consejo Nacional de Eusko Alkartasuna, es más exhaustiva que la transacción entre PNV y PSE que finalmente se ha aprobado.
Txarola ha reivindicado la necesidad de desarrollar la lucha contra la violencia machista desde un punto de vista gneral: “Hay que tener en cuenta todas las posibilidades que se pueden dar cuando la mujer que sufre violencia machista denuncia, también su entorno y especificidades”. Eso es especialmente necesario en los casos en los que hay hijos e hijas. De hecho, según ha explicado la juntera, los estándares europeos e internacionales van en ese sentido, concretamente en los casos en que hay menores, “a la hora de establecer visitas se tienen en cuenta tanto la violencia sufrida como sus consecuencias”.
Los procesos para proteger a los menores en los casos de violencia machista son muy largos, ha denunciado Lohitzune Txarola, y eso puede tener consecuencias graves en niños, niñas y adolescentes: “Lo que no puede ser es que cuando exista una denuncia por violencia machista en el ámbito penal, haya que pedir a la justicia civil medidas para proteger a los menores, porque el hecho de iniciar un segundo proceso hace perder mucho tiempo”.
Aquí tienes el discurso completo que Lohitzune Txarola, juntera de EH Bildu y miembro del Consejo Nacional de Eusko Alkartasuna, ha pronunciado hoy en el Pleno de las Juntas Generales de Gipuzkoa.
Indarkeria matxista kasuan lege aldaketaz hitz egitera natorren honetan hasi aurretik ez dut esan gabe utzi nahi gaur la manada kasuan ezagutu dugun epaiak lege eta justizia patriarkal baten ondorio dela, eta aldaketa sakon baten beharra dagoela.
Indarkeria matxistak ez ditu soilik emakumeak kolpatzen; umeak eta LGTBI kolektiboa ere erasotzen ditu. 24 ordutan indarkeria matxistak lau hildako utzi zituen, lehenengoa Granadan, Nuria, bere bikoteak erahil zuen labankadaz, beraien semea eskolara eraman eta gero, bigarrena Bilbon, Magette, 25 urteko emakumea hil zuen bere bikote ohiak, bere alabak, gorpuaren ondoan pasa zituzten kasik 24 ordu, bizilagun bati laguntza eskatu zioten arte eta azkenik kastellonen aita batek bere 3 eta 6 urteko bi alabak hil eta buruaz beste egin zuen. Kasu guztietan, indarkeria amak sufritzeaz gain, haurrek ere jasan behar izan zuten, eta nola gainera.
Indarkeria matxistaren aurkako borrokak ikuspegi orokor batetik garatu behar direla argi uzten dizkigute horrelako kasuek. Indarkeria matxista sufritzen duenak salaketa jartzen duenean, erantzun egokia emateko, honek orokorra eta integrala izan behar du. Gerta daitezkeen egoera guztiak kontuan izan behar dira neurriak hartzeko garaian, salaketa jarri duenaren ingurunea eta berezitasunak ezagutu eta kontutan hartu behar dira erantzuna zehazten denean. Nazioarte eta Europa mailako estandarrek honela aurrikusten dute izan behar duela erantzunak. Istanbulgo hitzarmenak emakume zein haurrei indarkeria kasuetan eman beharreko babesaz ari da, eta 31.1 artikuluan dio, bisitak jartzeko orduan kontuan izan behar dela jasandako indarkeriak eta honek sortutako eraginak.
Indarkeria matxista bat ematen denean, lege bidezko protokoloak sortu dira emakumea babesteko, eta indarkeria horri aurre egiten saiatzeko, baina haurrekin kasu horietan gertatzen denari buruz, eta beraiek babesteko har daitezkeen neurriei buruz hutsune legal bat utzi da, eta gero eta haur gehiago daude babestu gabe, eta beraien amaren indarkeria jasan behar izan eta gero indarkeria hori jasanarazi diotenarekin elkar bizitzeko betebeharrarekin.
Espainiar estatuko botere judizialak emandako datuen arabera, indarkeria matxistagatik egon diren salaketa kasuen %2,8an bakarrik hartu da babes neurri gisa aitaren bisita erregimenaren bertan behera uztea. Are gehiago, hainbat azterketen arabera, indarkeria matxistagatik emakumearengandik aldentze neurriak jaso duten gizonezkoen %97k, epailearen aldetik haurren bisita errejimena onartua dute, eta hainbat kasutan zaintza partekatua.
Emakumeen eskubideen aldeko eragileek, Gobernuz Kanpoko hainbat eragilek, Amnesty International erakundeak, eta Botere Judizialak berak ere adin txikikoen babes falta salatu dute beraien inguruan ematen diren indarkeriak sortzen dizkien ondorioei aurre egiterakoan. Frogatuta dago, indarkeria matxistako kasuen aurrean epaileek hartzen dituzten neurrien artean ez dagoela haurrarengan eraginik izango duen neurririk. Epaileak ez ditu ofizioz haurrek bizi duten egoera latzgarriari aurre egiteko neurririk hartzen.
Kastellonen erahildako bi haurren kasuan, lehen aipatutako kasuan, amak aita salatua zuen, gerora jakin genuen azaroan epaiketa zegoela aurrikusia amak eskatua baitzuen zaintza bakarrik beretzako izatea. Ez dakigu epailearen erabakia zein izan behar zen, baina kasu honetan beranduegi iritsi zen. Ezin da izan amaren eskaerari lotutako erabaki bat, ofizioz epaileak hartu beharko lukeen erabakia da, eta horretarako legeak behar dira, epailea gidatzeko legeak.
Kastellonera joan gabe, eta Donostian geratuz, emakume baten kasua ekarriko dut, Sandrak, nazkatuta bere senarraren kolpeaz, eta eskatutako barkamenez erabaki zuen hura salatzea eta etxetik alde egitea. Bi seme zituen, bata 16 urtekoa eta bestea 11 urtekoa, hauek amonaren etxera eraman zituen, bere senarraren amaren etxera, berak haiekin bizitzeko toki bat bilatzen zuen bitartean aitarekin ez uztearren. Amonak beraien ama “puta” bat zela, “gizon” ezberdinekin ibiltzen zela, gezurretan ari zela… esan zien haurrei. Amak, salaketarekin batera dibortzioa eskatu zuen eta zaintza beretzat eskatu zuen, epaileak semeak entzun zituen. Epaileak erabaki zuen, zaintza aitarentzat izango zela eta bisitak amarentzat asteburu bietatik behin. Sandrak epaileari esana zion bere senarrak jo egiten zuela, are gehiago, senarrak urruntze agindua zuen, baina hala ere epailearen erabaki irmoa izan zen haurrak aitaren zaintzapean uztea. Erabaki hau hartu eta 20 bat egunera, aitaren aurkako epai penala iritsi zen, eta harekin zigorra, baina zaintzak aitaren eskuetan jarraitzen zuen. Sandrak helegitea jarri zuen, baina epaia irmoa zen eta ez zegoen helegite aukerarik, kasua itxia zegoen, berriz hasi behar zen gaiaren azterketa neurri aldaketen prozesu batekin. Honek gutxi gora behera urte bat irauten duen gaia da. Bitartean aita kartzelatik atera zen, seme helduenak 18 urte bete zituen eta amarekin bizitzera joatea erabaki zuen, aitarekin bizitzea jasangaitza zelako, eta hor jarraitzen zuen beste nerabeak, amonaren etxean aitarekin. 17 urte bete zituenean, Sandrak jakin zuen bere neska laguna kolpatzeagatik salaketa bat jaso zuela, ez dizuet kontatu nahi ama haren atxekabea. Justizia, 6 urte berandu ibili da kasu honetan.
Haurren babes neurriak ezin dira epaileen pentsatze hutsean utzi, legeak jarri behar dira, erabakiak azkartzeko. Ezin da izan, alor penalean indarkeria matxistagatik salaketa bat dagoenean, alor zibilean eskatu behar izatea espreski haurra babesteko neurriak hartzea, horiek askotan beranduegi iristen direlako, bigarren prozesu bat aurrera eramateak denbora galduarazi egiten du, eta kasu hauetan ez dago denborarik galtzeko. Auzitegi Gorenak, 2016ko maiatzan, epai bidez onartu zuen indarkeria matxistagatik epaitua izango zen gizon bati ezin zitzaiola bere haurren zaintza partekatua eman, hau haurraren interesen aurkako litzatekeelako.
Baina oraindik ez dago legerik hau arautzen duenik estatu espainiarrean, indarkeria matxistaren ondorioz zaintza partekatua ukatzea edo bertan behera uztea arautzen duenik, Europako beste hainbat herritan ordea, neurri hau aplikatzen da iada. Horregatik, EH Bilduk, Eusko legebiltzarrean lege proposamena aurkeztu du gurasoen banantze edo haustura kasuetan zaintza partekatua arautzen duen legea, 2015ekoa, aldatzeko. Indarkeria matxista kasuetan adingabeen babesa bermatzea du helburu; horretarako eskatzen da, “gurasoetakoren batek, genero biolentziagatik prozedimendu judizial bat irekia baldin badu, ondoriozko neurririk hartu edo ez, ez du izango zaintza partekaturako eskubiderik”. Eta honi babesa eman nahi diogu, garrantzitsua delako, legeek indarkeria matxista jasan dituzten seme-alaben babesa jasotzea. Modu honetan indarkeria matxista jasaten dutenei arreta orokorra eta integrala emateko aukera egongo delako.
