10 urte igaro dira Sabin Intxaurragak, ustekabean, utzi gintuenetik, pertsona gisa, profesional gisa eta bere herrialdearekin eta bere denborarekin konprometitutako politikari gisa unerik onenean zegoela. Igaro diren 10 urteek ez dute bere oroimenaren arrastoa ezabatu, bera ezagutzeko eta bizitza eta itxaropena partekatzeko zortea izan genuenontzat. Beraz, gizakia eta bere ondarea gogoratzea egokia da, tentazio hagiografikoak albo batera utzita.
Denborak ematen duen perspektibarekin, Sabin Intxaurraga herria oso ondo ezagutzen zuen politikaria izan zela esan daiteke. Herriaren zerbitzura lan egin zuen Sabinek Legebiltzarrean eta erakunde ezberdinetan; Zeanuriko Udala zen berarentzat erakunderik maiteena eta alkate izan zen hiru legegintzaldietan.
Ulermen horren gainean eraiki zuen ideia politiko zorrotza eta horri jarraituz diktaduraren amaieran, trantsizioaren hasieran, Euskadiko erakunde-sarearen eraikuntzan eta hainbat politika publikoen kudeaketan lan egin zuen, beti bere nortasun ausarta eta pragmatikoaren arrastoa utziz. Gure herriaren historia hurbilaren parte diren pasarte guzti horietako protagonista izan zen, modu batera edo bestera.
Sabinen bizitza publikoaren deskribapen zehatza egitea ez da oroitzapen idazki honen helburua. Bere konpromisoa eta lan publikoa noraino iritsi zen jakiteko, nahikoa da 2010eko abenduko azken egun ilun horietan jatorri desberdineko pertsonek agertu zioten errekonozimenduaren berri izatea. Proiektu ezberdinetan eta unibertsitate munduko pertsona erreferentzialak artikulua sinatu zuten elkarrekin, Sabin euskal politikarako eredu bezala definitzen.
Eredua bai; ziurgabetasun eta mehatxuetan murgildutako garai eta lekuan, eredu; orduan, orain bezala, pertsona zintzoen beharra du lidergo politikoak, alderdikerietatik aldenduta, busti gabe igeri egin nahiean dabiltzanetatik aldenduta, inauterietako mozorroak barne.
Bere ibilbide osoan zehar, hainbat erakundetan arituz, Sabinek proiektu bat elikatu zuen, eta proiektu hori interes materialen aurretik egon zen beti, baita unean uneko siglen gainetik ere. Isiltasuna eta bazterketa ezagutu zituen, eta bere aukerak izan zituen. Baina ez zuen inoiz amore eman.
Euskal Herriak, bere onena barrurantz eta kanporantz hedatzeko, estatu baten beharra duela ulertzen zuen. Ez gehiago, ez gutxiago. Horregatik, bere bizitza osoan independentismoaren alde lan egin zuen. Independentismo funtzionala, lortu nahi zuen gizarte bidezkoagoaren oinarriak ezartzeko. Eta gure kultura, berdintasuna eta progresismoa barne biltzen zuen proiektu horretan beste esparru batzuk sartzen joan zen, hala nola nazioarteko elkartasunaren atea zabaldu zion ingurumena. Bitxia da nazioartera iriste hori hasiera-hasieratik presente egon zela ematen duela, gazte-gaztetatik beste kultura batzuetara hurbiltzearen garrantzia ulertu baitzuen eta horrek, bere auzokide batzuren irudiz, “Zeanuritar kosmopolita” bihurtzen zuen, lehenengoetako bat. Horregatik, min handia eragin zuen bere heriotzak euskal diasporan, eta baita beste latitude batzuetan.
Gertaerak begi-bistakoak dira; ibilbide luzea izan zuen Sabinek, baina ez da erraza ohiko politikari profesional gisa aurkeztea, ideia baten alde arriskatzea bere nortasunaren ezaugarria izan zelako beti. Edozein testuingurutan, bere estrategiaren barruan ez zegoen atzera egiteko estrategiarik.
Aurrera egiteko, eraldatzeko, aurrera begiratzeko grina horrek erabaki eztabaidatsuak hartzera bultzatu zuen. Gogoan dugu 1999ko maiatzeko greba orokorraren arrazoiak ulertzen zituela adieraziz Lan sailburua zela egin zituen adierazpenak. Lau sindikatu nagusiek deitu zuten greba hori, 35 orduko lanaldiaren alde. Ingurumen eta Lurralde Antolamendu sailburu zela, Euskadiko historiako ingurumen-gorabehera handiena bizitzea egokitu zitzaion; Prestige petroliontziaren hondoratzea eta horrek euskal kostaldeari zekarkion mehatxu izugarria. Gai horretan eskumenik ez zuen Eusko Jaurlaritzaren ekintza ausarta izan zen kapitulu horren ezaugarria. Gobernu zentralaren jardunik eza ikusita, sormen-gaitasuna zuten baliabideak mobilizatu zituen, eta inpaktua nabarmen murriztea lortu zuen. Hala ere, garai horretan gehien gogoratuko dena, azpiegitura handiei buruzko eztabaida publikoak irekitzea proposatu zuen Ingurumen sailburua izan zela da; benetako garapenaren dimentsio hirukoitza uztartzeko beharrari buruzko jarrera argiarekin: gizarte-onura, etekin ekonomikoa eta ingurumenaren defentsa integrala, tokikoa zein globala. 2010eko maiatzean, erantzukizun publikoetatik kanpo, bere pentsamoldearen isla zen artikulua sinatu zuen, krisi fiskalaren testuinguruan, gai horri berari helduta, inbertsio-lehentasunak ezartzeko beharra aldarrikatuz eta baliabide publikoen eta lurraldearen muga bikoitza azpimarratuz.
Euskalkien “ahobizi” grinatsua izan zen, eta nazioarteko bazkideekin lankidetzan aritzeko aukera ematen zioten hizkuntzetan “belarriprest”. Euskararekiko konpromisoa etengabea izan zen bere bizitzan. Konpromiso horretatik abiatuta Egunkaria itxi eta berehala atera zen Egunero-ren lehenengo zenbakian bere sinadura agertu zen, bidegabe atxilotutako pertsonen ibilbide garbia ezbairik gabe babestuz.
Eskubide guztiak pertsona guztientzat aitortzearen alde egin zuen etengabe. Horregatik, bere izaera bidegabeagatik, bere erabilgarritasunik ezagatik, ezin zuen indarkeria onartu, gure herria urte gehiegi estututa eduki zuten indarkeriak. Horregatik, herria minaren minez zeukan egoera onartu ezinik, irtenbideak bilatzen lan egin zuen. Horretarako, bere azken urteetan, EA bere alderdiari zor zion errespetuarekin baina loturarik gabe, konplizitate berriak ehunduz eta kostu pertsonalak bere gain hartuz, diskrezioz lagundu zuen eszenatoki berriak posible egiten. Ez zuen Aieteko adierazpena ezagutu, ez eta gaur egun ezagutzen dugun errealitatea eraiki zuten hurrengo urratsak ere; zalantzarik gabe, hobeto dagoen herria, oraindik zauriak gainditzeko amaitu gabeko prozesuan eta bera bezain eskuzabalak ziren pertsonak beharrezkoak dien eskenatokia.
Konplizitate horien ondorioz, prozesua bizkortu egin zen, eta urteak igaro ahala, Euskadiko indar politiko nagusi guztiek helburu politikoak lortzeko bide baketsu eta demokratiko hutsetatik abiatuta lan egiteko konpromisoa duen egoerara iritsi gara. Horrek, gainera, Europako esparruari dagokion moduko espazio politikoen sailkapena posible egiten du, eta hor independentismoarekin konprometitutako ezkerrak posizioak irabazten joan da, baita erakundeetan egindako lanarengatik, herria eraikitzeko jarduerarengatik, eta beste herriekin -batez ere Estatutan- elkartasuna indartzeko ahaleginarengatik errekonozimendua.
Errealitate berri honekin gustura sentituko litzateke Sabin. Aurrera begiratzea izan zen beti bere nortasunaren ezaugarri nagusienetakoa. Iragan denborako nostalgiak ez zuen sekula hartu. Bere zaletasun handienetako batzuekin lotutako gertaera historikoei buruzko zehaztasunean tematu zitekeen: pilota, bertsolaritza, baina bere interes nagusia egiteke zegoenarekin zegoen. Ezagutzen dugun azken mezu idatzian honako hau zioen hitzez hitz: “Irlandar errepublikanoek esango luketen bezala, eta asko ikas dezakegu haiengandik, baita egindako akatsetatik ere, hemen errepika ez ditzagun: It ‘s Time for Peace and Politics / Bakerako eta Politikarako Garaia da”.
Aldarrikapen horretan laburbiltzen da haren ondarea.
