«PSN saiatu da Nafarroa Baik Purasi botoa eman diezaion, trukean ezer eskaini gabe» Begoña Errazti (Barakaldo, 1957) Eusko Alkartasuneko presidenteak badaki hauteskundeen ostean, lau urtetik behin, uztaila politikoki beroa izan ohi
dela, erakundeak osatzeko negoziazioak gori-gori egon ohi direlako.
Aurtengoa ez da salbuespena. Erraztik Iruñeko EAren egoitzan harrera egin
digu. Asteazken arratsaldea da, eta Gipuzkoako Aldundia osatzeko
elkarrizketatik etorri berri da. Iruñean, nabari da Sanferminak
badatozela. Ez dagoena argi da zer gertatuko den Nafarroako Gobernuarekin.
PSNren, NaBairen eta Nafarroako Ezker Batuaren arteko negoziazioak
blokeatuta geratu aurretik egin zen elkarrizketa.
Orain artean nola joan dira negoziazioak Nafarroan?
Gauza asko falta dira. Gure asmoa da aldaketa egitea, baina une honetan
trabak ipintzen dituena alderdi sozialista da. PSNren jarrera nahiko
ulertezina da. Tranpak egin zituen Parlamentuko mahaia hautatzerakoan.
Esan zuen mahaia ezin zuela zuzendu abertzale batek, Koldo Amezketak. Hori
noiztik? Hor atzean zegoen PSNk ez zuela nahi akordioa. Bitarte horretan,
zer egin du? Dena nahi du, baina ezer eskaini gabe. Ez du hitz egiten
karguez. PSNk nahi badu gure botoen babesa, eta kito, hurrengo egunean
UPNrekin ituna egingo luke, ziur.
Non daude korapilo nagusiak?
Asko falta da. Adibidez, euskararen gaia ez bada argitzen, ezin gara egon.
Ez bada ziurtatzen eskubide linguistikoak jorratzea, aurreratzea,
hobetzea, EA ezin da egon.
Eta, euskararen gaian, non egon liteke bi alderdien arteko elkar topatzea?
Eskubide linguistikoak onartzean. Hiritar bakoitzaren gain uztea erabakia,
baina bai eskaintzea eskubidea bai hori ahalbidetzea. Izan ere, orain
ukatu egiten zaizkigu eskubide horiek. Oso sinplea da, eta demokratikoa.
Ez du zentzurik orain jasaten duguna. Ez da hain zaila, eta hor arazoa
dago.
PSNk ez du amore ematen?
Baina eman beharko du. Nafarroan aberastasun bat dago, eta hori da gure
euskara. UPNren jarrera izan da behin eta berriro hori ukatzea. Nola
onartuko dugu eremutan banatzea, euskararen lege hori? Lege horren kontra
joan izan dira, eredu euskalduna bera murriztuz. Hori ezin dugu onartu.
Zeintzuk dira beste korapilo nagusiak?
PSNk ulertzea ezinbestekoa dugula, gizarte moduan, besteekin harremanetan
jartzea. Organo Komun hura, EAkook sartu genuen 1996an. Eta nire hitzak
parafraseatuz, izena bost axola zait niri, baina harremanak sortu behar
dira, arazoei hobeto erantzuteko. Ez du zentzurik UPNren jokabideak.
Aukera hori zabaldu behar da.
Baina PSNk hasieratik dio, eta baldintza bezala jartzen du, Nafarroaren
estatusa ez dela ukitzen. EAErekin harremanak zabaltzeko gai horretan, zer
jarrera du?
Logikak dio harremanak normalizatu behar direla. Nafarroak ahal du
Aragoiekin; eta EAErekin, berriz, ez. Arazo komunak ditugu. Sozialistak
PPren estrategiaren preso dira. Espainian Nafarroa arma gisa erabili dute,
baina errealitatea hemen beste bat da.
Zure irudiko, sozialistak Nafarroan duda-mudatan dabiltza, ala hasieratik
estrategia bati tinko eusten diote?
Nire hitzetan ez ulertu PSOEren jarrera justifikatzen dudanik. Inola ere
ez. Alderantziz. Nik diot aldaketa nahi badu, zintzoa izan behar dela bere
boto-emaileekin, bere programarekin eta esan dituen hitzekin. Presioa
duela? Politikan hori eguneroko ogia da, denok ditugu presioak, modu
batean edo bestean. Baina politikan politika egin behar da, eta
konpromisoa hartzen badugu hiritarrekin, gutxienez saiatu egin behar gara.
%100 ez dago gure esku, baina saiatzea bai. Alderdi sozialistak ezin da
ibili Madrilen eta Euskal Herrian jokatzen. Azkenean, hori da haren
aitzakia mamira ez joateko, eta mamira joan behar dira, erabakia haien
eskuetan dagoelako.
Baina estrategia bati erantzuten dio?
Nire ustez, denetarik dago. Antzeztu dute, bai. Baina uste dut ez dutela
ausardiarik. Haiek egin dituzte kontu politiko batzuk. Politikan aurrera
zoaz, eta helburu batzuk badituzu badakizu bidean presioak dituzula eta
kontrako ahotsak. Horrela da politika.
Parlamentuko mahaiaren osaeran presidentea abertzalea izatearen kontra
agertu zen Puras, eta orain, nola ikusten du NaBai gobernuan egoteko
aukera?
Honezkero badaki gauza bat. Babesa nahi badu, programa batekin eta
gobernuan parte hartzen izan beharko du. Hori argi geratu da. Saiatu da
Nafarroa Baik Purasi botoa eman diezaion, trukean ezer eskaini gabe.
Zapaterok asteartean zioen UPNrekin negoziatzeko prest zegoela,damua
agertuz gero; asteazkenean, berriz, NaBai goraipatu zuen, eta PSNren esku
utzi zuen erabaki oro.
Zapatero jaunarekin, egia esateko, ni ez naiz harritzen. Baldin eta egoera
zein den Zapaterok gauza bat esaten du edo bestea. Hiritar askori
iruditzen zaigu Zapateroren jarrera ez dela erraza ulertzeko. Ikusi nuen
[Estatuaren egoerari buruzko] eztabaida, eta ikusi nuen oso presidente
ahula, damutua bezala, egin duen bake prozesuagatik. Era berean, oso itxia
elkarrizketarako, eta uste dut ez dela ona presidente batengan, ezta
serioa ere.
Negoziazioen testuinguru honetan UPN nahiko isilik dago, eta tarteka,
mezuak igortzen dizkio PSNri. Zein irakurketa egiten duzu?
Argi dago UPNk nahi duena, interes asko daude jokoan, eta, bestela,
eraikina bertan behera doakio. Sanz jaunak behin eta berriro gogorazten
dio PSNri errealitate bat, elkarrekin egon direla. Egia da, UPNk eduki
dituela argudio handiak. Indarkeria izan da justifikazio manipulatzaile
bat, haien eredua defenditzeko. Eroso daude. Uste dut oraindik Sanz jaunak
pentsatzen duela, serio-serio, haiek jarraituko dutela gobernuan. Ez ditut
urduri ikusten, eta kezkatzeko modukoa da.
Oposizioan egoteko aukera irekita dago.
Noski . Gobernuan egon behar da, programa garrantzitsu bat badago, eta.
bestela, oposizioan, naturaltasun osoarekin.
Zabaletak esan izan du hurrengo hauteskundeetan helburuak izan behar duela
NaBaik UPNri irabaztea.
Ez dakit. 2011… Begira, bitarte horretan aldagai asko daude horrela hitz
egiteko. Mitin batean gauza asko esaten dira, edo esaten dituzte batzuek.
Gero, zuhurrago jokatu behar da. Politikan giltzarri guztiekin egin behar
da hausnarketa eta, une honetan, gauza asko daude zabalik. ETAren
su-etenaren haustura eta tamalez indarkeriarako zabaldutako aukera, edo
hobeto esanda mehatxua, hor dago. Denok dakigu indarkeriak baldintzatu
dituela ondorio politikoak.
EAEn izandako emaitzekin gustura zaude? Bakarrik aurkeztea positiboa izan
da ala negatiboa?
Emaitza onak, ez hain onak, denetarik egon da. Baina bai ikusi da
erabakigarriak garela Gipuzkoan, adibidez. Eta Nafarroan gobernuan egongo
gara, alternatiba badago. Eta Gasteizen, udaletxean egongo gara edo
Gernikan. Denetarik dago. Baina alderdi politiko batek egin behar duena da
erabakiak hartzen direnean aurrera joan, eta gero administratu eta
kudeatu. Nahiko ondo, gainera, kontuan hartuta giroa nola dagoen. Baina
ahaztu gabe zeintzuk diren helburuak.
Zure iritziz, udaletako gorabeherekin agortua dago Eusko Jaurlaritzarako
hirukoaren formula?
Hori da irakurketa manipulatzaile eta interesatua egitea, argi eta garbi.
Zergatik? Ez duelako zerikusirik. Serioak izan behar gara hausnarketa
politikoak egiterakoan. Ez du esan nahi Eusko Jaurlaritzaren gobernuaren
programa azkenengo herrira heldu behar dela. Errealitatea beste bat da.
Eta zure ikuspuntutik, EAJk ulertu du hori?
Hor arazoa da ea alderdi horren argudioetan ez ote dagoen beste asmo bat.
Eta asmoa da Jaurlaritza ahultzea, nahiz eta kontrakoa esan. Kontuz! Hemen
bakarrik entzun diegu batzuei esanez gobernua ahultzen ari dela. Eta Eusko
Alkartasunak argi dio zein den bere jarrera. Eusko Jaurlaritzak badu bere
programa, eta horrekin saiatu behar gara legegintzaldi honetan eta
hurrengoetan. Eta ez daitezela, alderdi batean edo bestean, barruko
iskanbilak baliatu berea egiteko.
Zure ustez, EAJren sektore batek argudio hori erabili du hirukoa ahultzeko?
Haiek esan dute. Zenbait adierazpen entzun dira, egia ez direnak. Herri
batean EAJk ez du atera alkatetza, beste guztiek EA bozkatu dutelako, eta
akordiorik gabe, hori azpimarratu behar dut, akordiorik gabe bozkatu
dutela. Eta EAJk dio ahuldu egin dela Jaurlaritza. Zer zerikusia du
Gobernuak? Agian pentsatu behar da, eta hori EAJren dokumentuetan eta
blogetan agertzen da, ez nireetan, noraino eraman dituen batzuk
lardaskeria horrek. Ezin da udaletako kontu bat baliatu gobernuaren kontra
edo Ibarretxeren kontra joateko. Hori onartezina da.
Hauteskundeen emaitzetatik harago, abertzaletasunak bere osotasunean epe
luzerako gogoeta sakon bat egin behar duela iritzi dio Begoña Erraztik:
«Ikusi behar dugu egoera politikoa zein den, epe luzera nola egiten dugun
gure eskubide nazional horiei aurre egiteko». Eusko Alkartasuneko
presidentearen arabera, udal edo lurralde jakinetara mugatuz gero gogoeta,
«hor lehenetsiko dira interes edo ikuspuntu batzuk».
Horren haritik, abertzaletasunak helburu batzuk finkatu behar dituela
deritzo: «Noiz heldu, ez dakit, baina helburuak bai ezarri behar dira».
Haatik, une honetan su-etenaren hausturak asko baldintzatu dezake
eztabaida hori: «ETAk prozesua apurtu du, eta eskubide nazionalak lortzeko
bidean behar ez den iskanbila sortzen da arlo politikoan».
Hauteskunde emaitzetatik harago, abertzaletasunak irakurketa osoago egin
behar duela diozunean, EAJri ari zara?
Denei. Ezin dut ahaztu Batasuna. ETAk bake eta normalizazio prozesua
apurtu du, eta berriz mehatxuekin eta indarkeriarekin gabiltza. Argi dago
Batasunak normalizazio eta bake prozesuaren aldeko apustua egin behar
duela.
Testuinguru honetan, elkarrizketari berrekitearen aldekoa zara?
Guk ez dugu elkarrizketa inorekin apurtu. Eta ez dugu apurtuko. Baina egia
da ETAk bake prozesua apurtu duela, eta Batasunak apustu serio eta tinkoa
egin behar duela. Ez du balio jada fantasietan galtzea, eta hurrengoan, ez
dakit zenbat denbora iragango den, seriotasun handiarekin ekin behar dio.
Gure herriak ez du besterik merezi.
Zure ikuspuntutik, Batasuna zuk diozun apustu serio hori egiten ari al da?
Ez diot entzun, oraingoz, eta hori exijitzen diogu.
ETAk su-etenarekin hautsi arren, ekimen politikoekin aurrera jarraitzearen
aldekoa zara, Ibarretxek proposatu bezala ?
Noski jarraitu behar dela. ETAri emango diogu gure politika zuzentzeko
ahalmen hori? Ez. Gobernuak baditu bere helburuak eta jarraitu behar du.
Zapaterok esan du aste honetan elkarrizketarako tarterik ez dagoela.
Ni ez nago ikuspuntu berean. Nik uste dut PSOEk baduela zer edo zer
azaltzeko kontu hauetan. Aukerak bazeuden orain dela urte eta erdi. Aukera
horiek zergatik apurtu dira? Bakarrik ETArengatik? Noski, niretzat ETA da
erruduna da, baina sufritzen dugun arazo izugarri honen aurrean,
lotsagarria da PSOEk esatea PPk bere garaian baino gutxiago egin dutela,
politikan arazoak konpontzeko daudelako.
Atzera begira, saio honen porrotaren arrazoiak non daude, zure ustez?
Nagusiena, Zapaterok ez zuela ulertu hemen, ETA baino lehen, gatazka
politiko bat badagoela, eta hemen sufritzen dugula. Arlo militarra
politikaren gainetik jarri dute. Zapatero jaunak horrela hartu zuen. Eta
hori zen, jakina ETAren nahia, protagonismoa edukitzeko: Bakarrik mahai
militar bat osatzea, modu grafiko batean adierazteko. Eta inolaz ere ez
dute indartu benetan egin behar zena. Gure proposamena hori zen: politika,
politika eta politika. Politika alderdi politikoen artean egitea,
alderdien mahaia osatzeko eta adostasun demokratikoa lortzeko. Benetan
hausnartu behar zen zergatik den gatazka politikoa. Baina arlo militarra
jarri da politikaren gainetik eta hori izan da hankasartze izugarri bat.
Berriz gaude indarkeria hastear, berriz gaude mehatxupean, berriz gaude
egoera izugarri batean herri honetan.
Hurrengo prozesurako argi geratuko al da zer egin behar ez den, zer akats
ez diren errepikatu behar?
Bizitza itzulezina dela uste dut. Noiz, ez dakit, baina itzulezina da. Une
guztietan aurrerapausoak eman ditugu, baina aipatu dut non dauden
giltzarriak: arlo militarra politikaren gainetik jarri dela, eta Batasunak
ausardi falta izan duela. Ea behin betiko ETAren atzetik egoteari utzi,
eta bere politika egiten duen. Eta Zapaterok arlo militarra jarri du
gainetik, gatazka politikoa onartu nahi izan ez duelako. Noski negoziatu
behar dela ETAren desagertzea. Data bat ere jarri beharko zaio, baina
hemen arazoa zein da? Ondo dakite. Euskal Herriak eskubide demokratikoak
dituela, eta nola egiten dugun horren adostasun demokratikoa. Hori da
gakoa. Hori da mamia. Espainiaren esentzialismotik zaila da, baina
demokratikoa da.
Jatorria: Begoña Errazti
