Juanjo Martinez Leunda. Eusko jaurlaritzako lurralde antolamendu eta ingurumen sailburuaren kabineteko zuzendaria Espainiako banderari irain egiteagatik hiru pertsona prozesatu dituzte, baita talde armatuari antza denez laguntza emateagatik ere, eta hori, Euskal Autonomia Erkidegoko Justizia Auzitegi Gorenak baimendutako manifestazio baten amaieran bandera bat erretzeagatik. Elkarretaratze baketsuak egiteko eskubidea urratzen duen bidegabekeria bat gehiago da, eta erabat salatu nahi dut hori.
Hala ere, banderaren erreketaren arazoa dela eta, ezinbestean gertaera historiko bati buruzko hausnarketa bat datorkit burura, suaren ordez keinua defendatzeko. Gertaera historiko hori familiarekin Hegoaldetik Iparraldera Aberri Eguna ospatzera joandako lagun min batek kontatu zidan.
Azalduko dut. 1971. urtea zen, frankismo garai betean, batzuek frankismo berantiarra dioten aldian, nahiz eta ordurako trantsizio politikoa deituko zutenaren lehenengo printzak nabaritzen hasiak ziren, Erreforma Politikoaren Legearen ondoren. Geroago, erreforma horrek haustura hitzartua emango zuen, eta ez haustura demokratikoa delakoa. Urte horretan bertan, lerro hauek idatzi dituen hau Parisen bizi zen, eta ez pentsa turismo kontuengatik zela.
1971n, Aberri Eguna agerian egin zen Donibane Lohizunen, Luis XIV plazan, eta lehenengo aldiz, igandez egin zen, ordu arte Pazko astelehenez ospatzen baitzen. Ospakizunean, besteak beste, Etxeberri zegoen, Seaska Iparraldeko Ikastolen arduradun nagusia duela oso gutxi arte, beltzez dotore jantzita, eta frantses jendarme batekin asaldatuta eta eztabaidan. Gisa berean zebilen Alvarez Enparanza Txillardegi, «Euskadi askatu» oihuka eta jendarmeak La Marsellaise kantatzen erantzuten ziola.
Donibane Lohizunen faxista ezagun bat bizi zen, Erviti izenekoa; bada, frantses bandera batekin agertu eta jendartean sartu zen Telesforo Monzoni aurre egitera. Berak, haserretu gabe, frantses banderari errespetu-keinu bat egin zion, burua makurtuz, jendeak oihukatzeari ematen zion bitartean, Aberri Egunaren ospakizuna zapuzteko probokazioa zenaren aurrean.
Manifestazioak herrian zehar jarraitu zuen, eta nabarmendu beharreko garrantzitsuena Telesforo Monzonek erabilitako hitzak dira (ez dut uste ENAMen zati handi baten txalorik jaso zuenik, gaur egun bera euren erreferentzietako bat den arren): «Nik, Erviti jauna, Frantziak Euskal Herriari eskubideak aitortzen dizkion unean eta zu gure banderaren aurrean burua makurtzen duzunean, errespetatuko dizut frantses bandera erakustea eta Ikurrinaren aldamenean toki bat izatea, bi herriak buruz buru, baina hori gertatu bitartean, mesedez, utz gaitzazu euskaldunak gure Ikurrinarekin Aberri Eguna ospatzen».
Keinu hori probokazioari aurre egiteko era gizalegezko eta demokratikoa da, eta askoz egokiagoa iruditzen zait hezibide demokratiko edo zibismo moduan Espainiako banderak erretzen aritzea baino (antza denez, aipatutako hiru pertsonak prozesatzeko arrazoia), edo, adibidez, beste herrialde batzuen kasuan, eskubideak defendatzeko keinu egokiak egin ordez banderak erretzen ikusten ditugunean. Utz dezagun sua San Joan gauetarako.
Jatorria: Juanjo Martinez Leunda
